بقعه شاهزاده محمد در شهرستان دیر، بخش مرکزی، دهستان حومه و در دامنه کوههای شرقی دو راهک و به روی تپه ای در کنار «تنگ ساریز» قرار دارد. فاصله بقعه تا دو راهک بیش از دو کیلومتر و تا بندر دیر مرکز شهرستان ۱۵ کیلومتر است و روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۵۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۵۷ دقیقه و در ارتفاع ۳۵ متری از سطح دریا واقع شده است.
 
بقعه شاهزاده محمد، تا سال ۱۳۵۱ خورشیدی اتاقی کوچک و ساده بود. در این سال، به همت مرحوم سید محمد حسینی از سادات کاکی اصل ساکن آبدان و با همکاری و مساعدت گروهبان سوم نوبندگانی (فرمانده وقت پاسگاه آبدان) و نیز مشارکت مرحوم مشهدی سالم ساربان، تبدیل به اتاقی طارمه دار و بزرگ، از جنس سنگ و گچ شد. استقبال فراوان مردم از این مکان و کمبود فضا، باعث گردید در سال ۱۳۷۷ خورشیدی این اتاق نیز تخریب و با هزینه فردی خیر و نیک اندیش به نام «شاکری» و نیز نذورات مردمی، به جای آن، اتاق مستطیل شکل فعلی با زیر بنای ۳۴ متر مربع احداث گردد. این اتاق، بتونی است و درون آن، چهار ستون جهت استحکام سقف و گنبد ساخته اند. دیوارهای داخلی آن با گچ سفیدکاری شده و از بیرون سیمان سفید است. در آهنی بقعه، رو به شرق باز شده و در دو طرف آن، پنجره هایی جهت روشنایی و عبور هوا تعبیه شده است .
 
بر فراز اتاق، گنبدی کم خیز و مدور ساخته شده و در زیر گنبد، قبری چهارگوش و بدون سنگ نوشته قرار دارد. به اعتقاد برخی، صاحب این قبر شاهزاده محمد از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام است. بنا به نقل شفاهی، وی از بیرم فارس به این مکان آمده و در آنجا تذکره دارد.
 
در حدود ده متری شمال قبر شاهزاده محمد، قبر دیگری وجود دارد که می گویند متعلق به برادر وی «شاهزاده ابراهیم» است. سبب پیدا شدن این قبر، چنین روایت شده که در سال ۱۳۵۱ خورشیدی، زمانی که مرحوم سید محمد فرزند سید ابراهیم مشغول تجدید بنای شاهزاده محمد بود، همسر وی «بی بی ستاره» دختر مرحوم سید جواد طاهری - که بانویی مؤمن بود - شبی خواب می بیند که در زیر سنگ هایی که در سمت شمالی بقعه شاهزاده محمد انباشته شده، قبر شاهزاده ابراهیم، برادر شاهزاده محمد قرار دارد. بعد از این خواب، محل مورد نظر حفاری و صورت قبری آشکار می شود. در حال حاضر، اتاقی ای نیمه تمام و سنگ و سیمانی روی این قبر ساخته شده است.
 
کل زمین زیارتگاه، ۹۰۰ متر مربع و دارای امکاناتی نظیر آشپزخانه، آب و انبار، سرویس بهداشتی و فضای سبز است. چشمه «ساریزه» در جنوب شرقی بقعه قرار دارد و بر فضای معنوی و روحانی بقعه افزوده است. غار «کاکلی» هم در نزدیکی همین بقعه قرار دارد.
 
با وجود این که راه بقعه خاکی و نامناسب است، دوستداران پیوسته به زیارت آن می روند و برای رفع مشکلات و برآورده شدن حاجات شرعیه، از روح صاحب بقعه استمداد می طلبند. درباره شفا یافتن بیماران به عنایت شاهزاده محمد، داستان های بسیار در افواه مردم آن سامان جاری است که به یک مورد اشاره می شود:
 
همسر آقای سید غلامحسین حسینی ساکن آبدان که سیدهای عفیف و صالح و نیکوکار و مورد وثوق مردم است، برای نگارنده تعریف کرد که: «روزی به همراه خانمی که بچهای فلج داشت، به زیارت شاهزاده محمد مشرف شدیم. آن زن، ساعتی برای شفای بچه اش در کنار قبر شاهزاده محمد به راز و نیاز پرداخت. سپس بچه اش را بغل کرده و درون چشمه ای که کنار بقعه است، شستشو داد. اندکی بعد، پاهای آن بچه خوب شد و شروع به راه رفتن کرد.» بقعه، به صورت هیأت امنایی اداره می شود و خادم فعلی آن گرگعلی دارستانی است.
 
منابع:
 ١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۹ (کنگان)، ص ۴۰.
2. ناصر زنگنه، پژوهشی در شناسایی و معرفی بقاع متبرکه استان بوشهر، ج اول، صص ۲۷۷ - ۲۷۸.
3. عبدالحسین بحرینی نژاد و حیدر دوراهکی، بندر دیر نگینی بر ساحل خلیج فارس، ج اول، ص ۴۱۷
4. گفتگو با سید غلامحسین حسینی، مطلع ومعمر، ساکن آبدان، مورخ ۱۳۸۵/5/17
۵. گفتگو با سیده فاطمه حسینی، همسر سید غلامحسین حسینی، مطلع، ساکن آبدان،مورخ ۱۳۸۵/5/17
۶. دست نوشته مورخ ۱۳۹۰/3/28 حسین اسماعیلی، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان دشتی.
7. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۵/5/20
 
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر سوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 96-63